ปากเป็นผื่น เกิดจากอะไร

อาการของผื่นรอบปาก

อาการของผื่นรอบปาก มีตั้งแต่น้อยจนถึงรุนแรงขึ้นอยู่กับชนิดและสาเหตุของผื่นที่แตกต่างกันออกไป ผื่นอาจทำให้รู้สึกเจ็บ ปวดหรือไม่มีอาการเจ็บก็ได้ มีหนองหรือไม่มีน้ำข้างในก็ได้ แต่ส่วนใหญ่มีลักษณะที่คล้ายกันเช่น:

• ตุ่มเล็ก ๆ
• ขึ้นเป็นกลุ่มๆ
• รอยแดง
• อาการคัน
• รู้สึกแสบร้อน
• ผิวแห้ง
• ผิวเป็นสะเก็ด
• มีรอยแตกที่มุมปาก
• แผลพุพอง
• แผลอาจมีหนอง
• แผลตกสะเก็ด

สาเหตุทั่วไปของผื่นรอบปาก

1. ผื่นจากการอักเสบรอบปาก

ความผิดปกติของผิวหนังนี้ทำให้เกิดผื่นแดงรอบปากเป็นเม็ดๆคล้ายสิวซึ่งอาจทำให้รู้สึกแสบร้อนผิวลอก อาจเกิดซ้ำๆในช่วงหลายเดือนหรือหลายปีและมักพบในผู้หญิง

ยังไม่สามารถระบุสาเหตุของโรคผิวหนังรอบปากได้ แต่ผื่นนั้นเชื่อมโยงกับปัจจัยภายนอกหลายประการ เช่น 

• อาจใช้ยาสเตียรอยด์มากเกินไป  
• ใช้ยาสีฟันที่มีฟลูออไรด์ 
• เลียริมฝีปากมากเกินไป 
• เครื่องสำอาง 
• การใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด 
• การติดเชื้อราและแบคทีเรีย 
• โลชั่นและครีมกันแดดบางชนิดที่มีค่า SPF สูงอาจทำให้เกิดผื่นได้

2. ผื่นแพ้สัมผัส

ผื่นแพ้เกิดจากผิวมีอาการอักเสบหลังการสัมผัสโดยตรงกับสารก่อภูมิแพ้หรือสารเคมี สามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก ๆ ได้แก่ ผิวหนังอักเสบจากการระคายเคือง และผิวหนังอักเสบจากการแพ้  ผิวหนังอักเสบจากการสัมผัสทั้งสองแบบอาจมีอาการแดงคัน อาจลามเป็นแผลที่มีหนอง หรือแผลพุพองได้ หากเกา ขีดข่วนหรือถูกรบกวน อาการเหล่านี้อาจเกิดจากน้ำลายไหล หรือเลียริมฝีปาก ใช้เครื่องสำอาง สบู่ ผลิตภัณฑ์กำจัดขน แว๊กซ์ขน ยาสีฟัน อาหารที่เป็นกรดเผ็ดร้อนต่างๆ หรือแม้แต่เครื่องประดับ

3. กลาก

ผิวหนังติดเชื้อราเกิดผื่นแดงอักเสบรอบปากและส่วนอื่น ๆ ของร่างกายอาจทำให้รู้สึกคันและแสบร้อน  กลากบริเวณปากอาจถูกกระตุ้นด้วยอากาศ ความร้อนหรืออุณหภูมิที่ร้อนจัดเช่น ตากแดด เหงื่อ แช่น้ำร้อนจัด  ความเครียด และสารระคายเคืองจากสิ่งแวดล้อมที่พบในผลิตภัณฑ์ดูแล ผิวเช่นสบู่

4.  ผื่นพุพอง

เป็นโรคติดต่อทางผิวหนังชนิดหนึ่งที่ผิวติดเชื้อแบคทีเรีย โดยผิวหนังจะมีแผลพุพอง มีน้ำอยู่ข้างใน หรือบางครั้งอาจเป็นตุ่มหนอง แตกง่าย เมื่อแตกออกมาแล้วจะมีสะเก็ดสีน้ำตาลหรือเหลือง เกิดขึ้นได้บ่อยบริเวณใบหน้า ปาก มือและเท้า และสามารถลุกลามไปยังส่วนอื่น ๆ ของร่างกายได้การติดเชื้อนี้พบได้บ่อยในเด็กเล็กและสามารถแพร่กระจายไปยังส่วนอื่น ๆ ของร่างกายได้อย่างรวดเร็ว  หากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่ได้รับการรักษา

5. ผื่นลมพิษ

ผื่นลมพิษ มักบวม นูน แดง มีขนาดไม่แน่นอน คล้ายตุ่มยุงกัด หรือมดกัด หรือคล้ายแผนที่ เกิดขึ้นที่บริเวณใดของร่างกายก็ได้ ผื่นลมพิษรอบปาก เรียกว่า angioedema เป็นอาการบวมใต้ชั้นผิวหนังเนื่องจากร่างกายผลิตฮีสตามีนเพื่อต่อสู้กับผู้รุกราน เช่น แบคทีเรีย ไวรัส หรือปรสิต ผื่นอาจมีลักษณะเป็นตุ่มสีแดง เป็นหย่อม ๆ ซึ่งอาจมีอาการบวมที่ผิวโดยรอบมีอาการคันและแสบร้อน เกิดจากปฏิกิริยาตอบสนองของร่างกายที่ไวต่อสารก่อภูมิแพ้ที่พบในอาหาร ยา หรือความเครียด

6. ผิวไหม้จากสารเคมี

การสัมผัสสารเคมีที่เป็นเบสหรือกรดอย่างแรงกับผิวหนังโดยตรง อาจทำให้เกิดผื่นแดงระคายเคืองแผลพุพอง หรือแผลที่ทำให้รู้สึกเจ็บปวด สารเคมีรุนแรงเหล่านี้พบได้ในผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดในครัวเรือน น้ำมันเบนซิน ทินเนอร์ สีฯ

7. โรคผื่นแพ้ต่อมไขมัน หรือ เซ็บเดิร์ม

เป็นโรคที่มีภาวะผิวหนังอักเสบจากต่อมไขมันในชั้นผิวหนัง ถือเป็นโรคเรื้อรัง ที่มีสาเหตุหลายอย่างด้วยกัน เช่น ระดับของฮอร์โมนที่แปรปรวน หรือการติดจากเชื้อยีสต์ เชื้อราบางตัว  การเกิดผื่นเซ็บเดิร์มเป็นการอักเสบจากภายใน ไม่ใช่การแพ้สัมผัสจากภายนอก มักเกิดจากความผิดปกติในร่างกาย เช่น ภาวะเครียดทางจิตใจ ทำงานหนัก ใกล้สอบ อดนอน ที่เป็นตัวกระตุ้นให้เกิดผื่นเซ็บเดิร์ม และอาจเป็นผลมาจากโรคอื่นๆ เช่น HIV โรคพากินสัน หรือโรคระบบทางเดินประสาทบางชนิดรวมถึงจากพันธุกรรม และสิ่งแวดล้อม

สาเหตุอื่น ๆ ของผื่นรอบปาก

ผื่นรอบปากอาจเกิดจากสภาวะสุขภาพอื่น ๆ และปัจจัยภายนอกเช่น:

• ไวรัสเริม การติดเชื้อไวรัสที่ติดต่อได้ทำให้เกิดแผลพุพองที่เจ็บปวด
• ผื่นแพ้ยา ปฏิกิริยาตามหลังการติดเชื้อเช่นไวรัสเริม หรือการได้รับยาแล้วเกิดผื่นแดง ซึ่งยังไม่ทราบสาเหตุ เชื่อว่าเกิดจากการจับตัวของอิมมูนคอมเพล็กซ์ (ส่วนใหญ่เป็นIgM) ในหลอดเลือดขนาดเล็กชั้นตื้นของผิวหนังและเยื่อเมือกในช่องปาก 
• ปากนกกระจอก  มุมปากอักเสบ ยิ่งเลียพอน้ำลายแห้งเป็นผื่นที่มุมปาก เจ็บคันหรือแผลพุพองที่อาจมีเลือดออก
• สิวผด รูขุมขนอุดตันบริเวณปากซึ่งเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน อาหาร และยา เป็นตุ่มสีแดงหรือสีขาวขนาดเล็ก
• โรคสิวหน้าแดง Rosacea เป็นโรคผิวหนังเรื้อรัง ที่มีการอักเสบของผิวหนังโดยไม่ทราบสาเหตุชัดเจน เชื่อว่าอาจเกิดจากความผิดปกติของเส้นเลือด ซึ่งเป็นผลมาจากการระคายเคืองต่อสิ่งแวดล้อม และพันธุกรรมค่ะ
• รูขุมขนอักเสบติดเชื้อ การอักเสบของรูขุมขนที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อราทำให้เป็นตุ่มหนองได้
• กลากที่หน้า จากการติดเชื้อรา ทำให้ผิวหนังอักเสบมักเป็นวงสีแดงมีขุยสะเก็ดขาวรอบๆบนใบหน้าส่วนที่ไม่มีขนในผู้หญิง
• โรคสะเก็ดเงิน โรคผิวหนังที่ทำให้เซลล์ผิวหนังเพิ่มจำนวนอย่างรวดเร็ว มีอาการคันเจ็บปวด 
• ผิวไหม้แดด ปฏิกิริยาของผิวหนังที่อักเสบเมื่อถูกยูวีมากเกินไป อาการตุ่มแดงปวดหรือมีแผลพุพอง

การลุกลามของผื่นรอบปาก

• ปล่อยทิ้งไว้ไม่ได้แก้ไข หรือป้องกันที่ต้นเหตุ
• เป็นมากขึ้นจากการรักษา เช่นการใช้สเตียรอยด์นานเกินไป หรือยากดภูมิ
• เป็นลักษณะหรืออาการเฉพาะ เช่นลุกลามออกไปได้เรื่อยๆ 

การรักษาผื่นรอบปาก

อาการผื่นรอบปากมักหายเองได้ แต่บางกรณีควรพบแพทย์เพื่อรักษาด้วยยาหรือวิธีทางการแพทย์อื่นๆ ร่วมกับการดูแลรักษาด้วยตัวเอง 

การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตเพื่อหลีกเลี่ยงผื่นรอบปาก

การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตอาจช่วยรักษาและป้องกันผื่นรอบปาก คำแนะนำต่อไปนี้อาจบรรเทาอาการแดงบวมและปวดได้ 

• ทำความสะอาดบริเวณที่ได้เป็นด้วยสบู่อ่อนๆ 
• แล้วตามด้วยน้ำเย็นโดยใช้การตบเบา ๆ ห้ามขัดถู
• ตบผิวรอบปากเบา ๆ เมื่อล้างหน้า
• หากสงสัยว่าเกิดจากฟลูออไรด์ หยุดใช้ยาสีฟันและน้ำยาบ้วนปากที่ผสมฟลูออไรด์ ใช้ยาสีฟันที่ไม่มีฟลูออไรด์
• ใช้น้ำร้อนซักผ้าขนหนูและผ้าปูที่นอน ปลอกหมอน
• ใช้ครีมกันแดดที่ใบหน้าและริมฝีปาก
• ใช้เทคนิคการผ่อนคลายและโยคะเพื่อคลายความเครียด
• หลีกเลี่ยงการเลียริมฝีปากตลอดเวลา
• ทานอาหารคำเล็กลง เพื่อไม่ให้ปากและผิวหนังโดยรอบตึงเกินไป
• หลีกเลี่ยงอาหารและเครื่องดื่มที่มีร้อนจัด
• หลีกเลี่ยงอาหารรสจัด เค็มจัดและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
• ให้ความชุ่มชื้นโดยการดื่มน้ำมาก ๆ
• ไม่ลอก แคะ แกะ เกา ดึงผิวริมฝีปากที่แห้งเป็นขุย
• อย่าใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของสเตียรอยด์หรือสารเคมีที่รุนแรง

ผื่นรอบปากอาจไม่น่าดู และรู้สึกเจ็บในบางครั้งโดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าแผลถูกรบกวนและมีการติดเชื้อ การใช้ยาสเตียรอยด์บางครั้งกลับทำให้เชื้อลามและดื้อ ควารปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยากลุ่มนี้

ผื่นประเภทต่างๆบนใบหน้า มักมีรอยแดงหรือมีแผลที่คล้ายกัน ซึ่งมีสาเหตุทั่วไปบางอย่าง เช่น สารระคายเคืองในสิ่งแวดล้อม สารก่อภูมิแพ้และสารเคมีรุนแรงที่พบในผลิตภัณฑ์ดูแลผิว รวมถึงหลีกเลี่ยงการทดลองผลิตภัณฑ์ร่วมกัน เช่น ลิปสติก บลัชออน และเทสเตอร์ต่างๆด้วยนะคะ

Credit: source1, source2, source3, source 4, source5, source6